“Herkes yerleşme ve seyahat hürriyetine sahiptir” demektedir Anayasamızın 23. Maddesi.. Bunun yanında Gerek BM gerek AB bildirilerinde de bu konuda çeşitli hükümler bulunmaktadır. Ancak gerek Anayasamızın bu hükmüne ve gerekse diğer uluslararası ve ulusal yasalardaki diğer düzenlemelere karşın Ülkemizde seyahat konusunda engelliler çeşitli sorunlar ve zorluklar yaşamaktadır. İşin yasal kısmı bir yana sadece Avrupa’da 80 milyar eurodan fazla bir Pazar söz konusudur. Bu konuda Ülkemiz Avrupa bazında önemli avantajlara sahiptir. Turizm pazarında tanınmış olmak, daha yeni ve nitelikli tesislere sahip olma, doğal, kültürel ve tarihi vb.gibi kaynakların zengin olması gibi. (Türkiye’de Engelli Turizm Pazarının swot Analiz Yöntemiyle Değerlendirilmesine Yönelik Kavramsal bir Çalışma. (Kemal Birdir-Sıla Karacaoğlu) 2015.
Bu konuda yaşanan sorunları irdelemek ve çözümler bulabilmek için Ülkemizde bu konuda önemli faaliyetlerde bulunan seyahat acentalarına (Türsab,Tura Turizm, Tatil .com, Tatilstil, Anıtur, Jollytur, Bkmtur, tatil sepeti,Setur, Mng Turizm, Etstur, Vip Turizm, Touristica Kappatur, Prontotour, Coraltatil) aşağıdaki yazı göndererek engelli turizmi konusunda bilgi edinmek istedik.
SEYAHAT ŞİRKETLERİNE GÖNDERİLEN YAZIMIZ
Sayın Yetkili,
Uzun yıllardır tekerlekli sandalyede yaşayan engelli bir insanım. Yeni yerler görmek, seyahat etmek ve tatil yapmak önemli hobilerim arasındadır. Engelli bir insan olarak bunları yapabilmenin ne denli güç olduğunu sanırım tahmin edersiniz. Bu güçlükleri bir nebze olsun azaltmak ve bizler gibi engellilere yardımcı olmak amacı ile “engelsiz seyyah” adı altında bir site yapmış bulunmaktayım.
Bu sitede engelli olarak bir fiil yaşadığım deneyimlerimle, gezdiğim gördüğüm yerleri ve yaşadıklarımı paylaşmaktayım. Zira biz engelliler bir yere gitmeden önce o yerin bilhassa fiziksel şartlarının ve diğer şartlarının uygun olup olmadığı konusunda maalesef tam bir bilgi alamamaktayız. Sitemi izleyen insanlar böylece en azından benim gittiğim yerler konusunda bilgi sahibi olabilmektedirler.
Bu girişten sonra konuyu seyahat şirketlerine getirmek ve belirttiğim konularda sizlerin bizlere dönük hizmetler konusunda neler yaptığınızı ve yapmadığınızı öğrenmek ve bunları “engelsiz seyyah” sitemizde takipçilerim ile paylamak istemekteyim. Her ne kadar 05.10.2007 tarih ve 26664 sayılı resmi gazetede yayınlanan “Seyahat Acenteleri Yönetmeliği”nde özellikle engelliler için bir ifade bulunmasa da, genel olarak ifade edilen tüketici ifadesi ile engelli, engelsiz müşteri ayırımı yapılmamaktadır. Bunun yanında Anayasamıza giren pozitif ayırım ifadesin inde burada göz önünde tutulması gerektiği kanısındayım.
Öncelikle gerek ülkemizde ve gerekse yurt dışında kalacağımız otellerin fiziksel yönden uygun olup olmadığını ( olumsuz sürprizlerle karşı karşıya kalmamak için ) bilmemiz gerekiyor. Her ne kadar bazı tesislerin otel bilgileri altında “engellilere uygun” ibaresi bulunmakta ise de bunlara maalesef güvenmemekteyiz. Bu ifadenin yer aldığı tesislerle önceden yaptığımız görüşmelerde bunun tam anlamı ile yerine getirilmemiş olduğunu öğreniyoruz. Tesis sahipleri bu konuda bilinçli veya bilinçsiz yeterli düzenlemeler yapmamaktadırlar. Engelli odaları mevzuata uygun olmamakta, bir lavabo koyarak bir nevi yasak savmaktadırlar. Engelli odalarının banyo kapısından tekerlekli sandalye sığmayan tesislerle karşılaştığımız durumlar olmaktadır. Belirttiğimiz gibi gitmeden önce mutlaka telefon edip bu konuyu doğrulamamız gerekli olmaktadır. Bu nedenle çalıştığınız tesislerin bu konudaki önlemlerinin tarafınızca denetlenip bizlere gerçek durumu yansıtmanız mümkün müdür?
Gene bunun yanında otellere ulaşmak konusunda sizin bizlere dönük önlemleriniz bulun maktamıdır? Örneğin transfer araçlarınız tekerlekli sandalyeli engelliler için uygunmudur.? Zira otele giderken toplu transfer araçları uygun olmadığı için özel araç kiralamak zorunda kalmakta, bu nedenle de transfer bizlere pahalıya mal olmaktadır.
Düzenlediğiniz yurt içi ve yurt dışı gezi programlarınıza katılmamız mümkünmüdür. Hepsi mümkün olmayabilir ancak tüm bu turların içinde engellilere de “uygundur” diyebileceğiniz turlar varmıdır ?
Tatil biz engelliler için normal insanlara göre daha pahalı olmaktadır. Zira tekerlekli sandalyeli bir engellinin kalabileceği otel en az 4 veya 5 yıldızlı olmalıdır. Zira daha ve nispeten ucuz olan küçük otellerde, yasal bir zorunluluk olmaması nedeniyle fiziksel düzenlemeler yapılmadığından ve engelli odaları bulunmadığından kalabilmemiz mümkün olamamaktadır. Bu nedenle sezon dışı tarihlerde engelli ve refakatçisine belli bir oranda ve kontenjan dahilinde indirim yapılabilir mi ? Bu konuda bir girişiminiz olabilirmi ?
Son olarak, Engelli turizmin farkındamısınız? Bu konu ile ilgili olarak neler yapıyorsunuz? Neler yapmayı düşünüyorsunuz? Somut bir sonuca ulaşan bir projeniz olmuşmudur.?
Gerek bu konuları ve gerekse bunların dışında bizim atladığımız, sizin belirtmek istediğiniz konular varsa ve bizlerle paylaşırsanız memnun oluruz.
Şimdiden teşekkür eder, işlerinizde başarılar temenni ederiz.
Kurumlara bu yazı iki defa gönderilmiştir. Bazıları hemen ilgilenmiş, bazıları 2-3 satırla konuyu geçiştirmiş, bazıları ise yanıt gönderme zahmetinde bulunmamışlardır.
İlk olarak Setur firması yazımız üzerine öncelikle şifai olarak dönüş yapmış konu ile ilgisini belirtmiştir.
SETUR Firmasının verdiği yanıt aşağıdadır.
Konu ile ilgili olarak bize dönen ve en yakın alakayı gösteren Setur Firmasının konu ile ilgili 24.04.2015 tarihli açıklaması aşağıdadır.Konu ile yakından ilgilenen firma çalışanı Ugurhan Konuk’a özellikle teşekkür ederiz.
“Levent Bey Merhaba,
Setur, 50 yıllık tecrübesi ile sektöründe ilk ve öncü şirket olan Setur, Turizm, Duty Free İşletmeciliği, Marina İşletmeciliği ve Özel Havacılık alanlarında faaliyet göstermektedir.
Faaliyet alanında kişilerin bir yerden başka bir yere erişiminin kolay ve kaliteli şekilde gerçekleştirmesi olduğundan, strateji doğrultusunda öncelik alanlarımızın en önemli konularından biri Engelsiz Turizm stratejimizdir. Her bireyin özgürce seyahat edebilmesi gerektiğine inanarak hayata geçirdiğimiz projelerimizin şirketimize, misafirlerimize ve paydaşlarımıza fayda yaratmasını bekliyor ve iş alanımızın ayrılmaz parçası olarak görüyoruz.
Kaş’da bulunan Setur Marina’da açılan Yelken Okulu‘nda engelli ve sosyal dezavantajlı öğrenciler için ücretsiz olarak yelken eğitimi veriyoruz. Setur Marina’ya ait olan tenis kortları ise bu öğrencilere ücretsiz olarak kullandırıyoruz.
Ayrıca Setur yurt içi otel kataloğunda yer alan otel sayfalarında otellerin engel durumlarını belirten ikonlara yer veriyoruz. www.bookinturkey.comsitesinde “gelişmiş arama” seçeneği altına “engelli dostu” otel kategorisi eklenirken bu sayede, bölgeye göre engelli dostu otel seçimi yapılabilmesini sağlıyoruz.
Web sitemizde “Herkes İçin Engelsiz Tatil” sayfası oluşturduk , yurtiçinde engelsiz konaklanabilecek otellerin bilgileri paylaşıyor. Setur rehberliğinde hazırlanan yurt dışı destinasyon tanıtım videoları işitme engellilere özel alt yazılı hale getirilirken bir yandan da Youtube/Setur sayfasında yayınlıyoruz.
ENGELSİZ.SETUR.COM.TR
Türkiye’de yaşayan 200.000’den fazla görme engellinin erişebileceği ve rahatlıkla kullanabileceği engelli dostu web sitesi engelsiz.setur.com.tr’yi Nisan 2014’te kullanıma açtık. Mobil uyumlu engelsiz.setur.com.tr, görme engelliler için içerik ve kullanım kolaylığı sunuyor. Kullanıcılar, sitede yer alan içerikleri ekran okuyucu (Screen Reader) yardımı ile dinleyebilirken tek bir tuşa (Tab tuşuna) basarak içerikler arasında geçiş sağlayabiliyorlar.engelsiz.setur.com.tr’ye setur.com.tradresinden de, tab ve enter tuşlarını kullanarak geçiş yapabiliyorlar.
Web sitesinin yapılış aşamasında Boğaziçi Görme Engelliler Teknoloji ve Eğitim Laboratuvarı ile Alternatif Yaşam Derneği gibi eğitim ve sivil toplum kuruluşları ile birlikte çalıştık. Geliştirilme sürecinde görme engellilerin de bizzat rol aldığı ve toplamda 600’e yakın tesise ait binlerce görselin betimlendiği site, görme engellilerin ilk kez tesisleri hayal edebilmesine olanak sağlıyor.
İŞİTME ENGELLİLER EĞİTİCİ EĞİTİMLERİ
İşitme Engelliler ve Aileleri Derneği ile Boğaziçi Üniversitesi Yaşam Boyu Eğitim Merkezi (BÜYEM) işbirliğiyle ana dili işaret dili olan işitme engellilere, “Türk İşaret Dili Öğretmeni Yetiştirme Yöntemi Kursu” düzenleyerek, kursiyerlere işaret dili eğitmeni olma imkanı sunduk.
İED işbirliği ile işaret dili eğitmeni yetiştirme yöntemi kurslarına destek olarak işaret dilinin yaygınlaşmasını ve eğitmen ünvanını kazanacak işitme engellilere istihdam olanağı sağlamayı amaçlarken aynı zamanda projeye destek olan Koç Topluluğu şirketlerinden gönüllü işitme engelli çalışanlarımızı da projeye dahil ettik.
5 Eylül – 19 Ekim 2014 tarihleri arasında, Boğaziçi Üniversitesi Yaşam Boyu Eğitim Merkezi (BÜYEM) Cengiz Topel Kampüsü’nde gerçekleştirilen “Türk İşaret Dili Öğretmeni Yetiştirme Yöntemi” kursu toplamda 106 saati kapsayan bir eğitim programı olarak gerçekleştirdik.
Kursa başvurular sonrasında, lise mezunu ve ana dili işaret dili olan kişiler sınava tabi tutuldular ve bu sınavı geçebilenler kursa devam etti. Kursumuza, 3 işitme engelli öğretmenin yanı sıra Boğaziçi Üniversitesi öğretmenleri de eğitimci olarak katıldılar.
2008 yılına kadar Türkiye’de akademik olarak bu dersleri verebilecek sadece 1 kişi mevcutken, Boğaziçi Üniversitesi’nin 2008 yılında düzenlemiş olduğu kurs ile 10 eğitmen yetiştirilmişti. Çeşitli sebeplerle, aktif olarak bu eğitimi verebilecek kişi sayısı, düzenlediğimiz kurs öncesine kadar sadece 7’ydi. Bugün ise, bu sayıya kursumuzu tamamlayan ve eğitmen olmaya hak kazanan Boğaziçi Üniversitesi mezunu 22 kişi daha ilave oldu.
Kursu tamamlayan eğitmenlerimiz ile çalışanlarımıza işaret dili eğitimi vermeyi planlıyoruz.
Setur olarak Engelsiz Turizm stratejimiz doğrultusunda ürün ve hizmetlerimizi Herkes için Engelsiz olması yönünde istekliliğimiz devam edecektir.Paydaşlarımızı eğiterek toplumsal sorumluluğumuzu yerine getirmek, kendi iş modellerimizi de geliştirerek daha fazla fayda sağlayabilmeyi umut ediyoruz.
Saygilarimla
VİP Firmasının verdiği yanıt aşağıdadır.
Subject: RE: engelsizseyyah
Date: Mon, 16 Mar 2015 10:50:10 +0200
From: [email protected]
To: [email protected]
Tekrar merhaba Levent Bey,
VIP Turizm olarak özellikle uzak coğrafyalar ağırlıklı çalışıyoruz bu nedenle uzun uçuş süreleri ve program dâhilindeki yoğun ve yorucu kültürel program nedeniyle turlarımız engelli seyyahlar tarafından tercih edilmiyor. Gruplarımızda engelli olması durumunda, gidilen ülkenin imkânları elverdiği ölçüde yardımcı olmaya çalışıyoruz, ancak talep olmaması nedeniyle engellilere özel bir tur henüz düzenlemiyoruz.İlginiz için teşekkür eder, iyi çalışmalar dileriz.
YANIT VERMEYEN ŞİRKETLERE 2. YAZI
Diğer firmaların yanıt vermemesi üzerine o firmalara aşağıdaki mesaj gönderilmiştir.
“Önceki tarihlerde iki defa sizlere e-mail gönderdiğimiz halde sizlerden bir satır bile yanıt alamamanın üzüntüsü içindeyiz. Engelli insanlara bu tutumuzdan dolayı sizleri kınıyoruz. Bu durumu gerek sitemizde ve gerekse diğer engelli sitelerinde paylaşacağımız bildirir, tekrar üzüntülerimi bildiririz.
Engelsizseyyah.com”
Bu yazıdan sonra Jollytur, Mng Turizm ve Prontotour, ETS Tur (Web sayfasını işaret etmiştir) firmaları aşağıda belirtilen yanıtları vermiştir.
JOLLY TUR Firmasının verdiği bilgi
Jolly tur 24.04
Levent Bey Merhaba,
Öncelikle maillerinize geç dönüşümüz için özür dilerim. Konuyu şirketimiz dahilindeki ilgili departmanlarla da paylaşarak size yanıt vermek istedim.
Engelli misafirlerimizin de tatillerini en rahat şekilde gerçekleştirebilmeleri bizlerin de isteğidir. Bu konuda özel bir çalışmamız bulunmamakla birlikte, tesisleri oda, konum, mimari ve donanım özelliklerine tesis tanıtımlarında yer vermekteyiz. Misafirlerimizin tesis seçimlerinde bu bilgilerden faydalanarak kendilerine uygun tesisleri değerlendirmeleri mümkün olmaktadır.
Bunun yanı sıra rezervasyon taleplerinde engelli olduğunu belirten misafirlerimize koşullarına ve taleplerine uygun tesis yönlendirmesi yaparak tatillerini en iyi şekilde geçirecekleri bir planlama yapmalarına yardımcı olmaya çalışmaktayız.
İlerleyen dönemlerde konuyla ilgili gerçekleştirebileceğimiz proje ve çalışmalardan sizleri haberdar etmek ve gerektiğinde bilgi ve deneyimlerinize başvurmaktan mutluluk duyarız.
Saygılarımla.
MNG TUR Firmasının verdiği bilgi
Sayın Levent KARAGÖZ
Öncelikle MNG Turizm’e gösterdiğiniz nazik ilgi için teşekkür ederiz. Malinizde bahsettiğiniz konuya herhangi bir bütçe ayırmadığımız için, üzülerek olumsuz yanıt veriyoruz.
Bilgilerinize sunar, iyi günler dileriz. Saygılarımla,
……
Satış Müdür Yardımcısı
PRONTOTUR Firmasının verdiği bilgi
29.04.2015
Levent Bey selamlar.
Engelsiz seyahat anlamında, çok iddialı olmamakla birlikte bir süreden beri bazı çalışmalar yapıyoruz. Organize etmiş olduğumuz tur paketleri, piyasa şartları gereği istemesek de son derece uygun rakamlara çekildiğinden, tur paketlerinde bu tarz bir uygulama şansımızı sıfıra indiriyor. Zira tur paketlerimiz 199 Avro’lara kadar fiyatları düştüğünden, rekabet koşulları gereği şehir merkezinden uzak oteller ve tur paketlerin pek çoğu standart otellerde konaklama şeklinde gerçekleşiyor. Fiyat hassasiyetleri de olduğundan özellikle en çok satılan Avrupa seyahatlerinde bagaj taşıma gibi servisler de karşılanmıyor, bu nedenle katılımcılar bagajlarını da kendileri otele-araca taşımak zorunluluğu doğuyor. Şehir turları ve ekstra tur gezileri için de kullanılan otobüs-minibüs vs. gibi araçlarda da her zaman belli bir standart olmuyor. Ayrıca gidilen ülkelerde yapılan yoğun seyahatler esnasında, gerek gezilen yerlerin bu duruma uygunluğu çoğunlukla sağlanmamış oluyor, hem de grupla hareket esnasında hızlı gelişen turlarda, birlikte hareket konusunda bir ahenk yakalamanın da zorluğu maalesef muhtemel. Bu gibi sıkıntılar nedeniyle tur paketlerinde bu konuda maalesef engelsiz seyahat severlere standardize etmiş olduğumuz bir hizmetimiz bugün için mevcut değil.
Bununla birlikte; son dönemlerde gelişen kişiye özel seyahatler kapsamında, özel bir departmanımız bulunmakta. Bu gibi çok nadir gelen taleplere, bu departmanımız yardımcı oluyor. Konaklanacak otellerden, transfer araçlarına kadar pek çok şeyi organize edebiliyor. http://www.ucaktarefakatci.com/ firması ile yapmış olduğumuz anlaşma ile, seyahate katılacak kişileri evinden alıp, uçakta veya seyahati boyunca eşlik edebilecek uzman kişiler de organize edilebiliyor, böylelikle seyahatte son derece konforlu bir seyahat gerçekleştirmeleri sağlanıyor.
Bazı ana destinasyonlarda grupla birlikte hareket etmekten ziyade, kişiye özel gerçekleştirdiğimiz ama grup fiyatlarına yakın pahalı olmayan paketler de sunabiliyoruz. Örneğin, Prag, Paris ve Budapeşte… İleride amacımız bu seyahat imkanlarını daha fazla destinasyonda yayabilmek, ancak bugünkü şartlarda yapabildiklerimiz şimdilik bu seviyede.
Bu konuda değerli tavsiyeleriniz bizleri de mutlu edecektir. Yeniden haberleşmek ve tanışmak üzere, saygılarımızı sunarız.
Marketing Department Manager
Büyükdere Caddesi 16 34360 Şişli / İSTANBUL – www.prontotour.com
T. (+90 212) 373 91 92 / D.(+90 212) 373 91 80 / F.(+90 212) 296 19 93
ETS TUR Firmasının verdiği bilgi
Sağlık/Bedensel Engelli Misafirlerimize Özel
Misafir memnuniyeti odaklı hizmet anlayışımızın en önemli adımlarından biri olan engelli misafirlerimize özel imkanlarımız ile sorunsuz tatil anlayışını geliştirmeyi planlıyoruz. Bu amaçla Sağlık/Bedensel Engelli misafirlerimizin tatillerini keyifle geçirmeleri için seyahatleri öncesi detaylı çalışmalar yapıyoruz.
Sağlık/Bedensel Engelli olarak tanımladığımız misafir grubumuz MS, diyabet, çölyak, kanser hastaları, böbrek rahatsızlığı olanlar, alerjik hastalar, yürüme-görme-işitme engellileri, yaşlı misafirler ve benzeri rahatsızlıkları nedeni ile özel hizmet sağlanması gereken kişilerdir.
Aileleriyle ya da yalnız tatile çıkan tüm engelli misafirlerimiz için;
1. Tesis denetimleri sonucu belirlenmiş en uygun seyahat seçeneklerini sunuyoruz.
2. Otel ve ulaşımı ihtiyaçlara göre organize ediyoruz.
3. Seyahat sırasında sunulacak yeme-içme hizmetleri konusunda bilgi veriyor, gerekli düzenlemeleri yapıyoruz.
4. Müze, ören yeri, şehir turları ve rehberlik hizmetleri hakkında taleplerinizi değerlendiriyoruz.
5. Seyahatiniz sonrasında ileteceğiniz fikirlerinizle sizlere daha iyi hizmet verebilmek adına hizmetlerimizi geliştiriyoruz.
Sizler için önemli olan her detay bizim için büyük önem taşıyor. Tüm istek ve eleştirilerinizle ilgili aşağıdaki formu doldurabilir ya da 444 1 739 numaralı Misafir Deneyimi İlişki Yönetimi ve Kalite Direktörlüğü Hattı’ndan bizi bilgilendirebilirsiniz
SONUÇ
Yapılan son araştırmalarda (Surrey Üniversitesi tarafından yürütülen Avrupa’da Erişilebilir Turizm adlı çalışma) Avrupa’da seyahat edecek potansiyel engelli turist sayısının 130 milyon kişi olacağı tahmin edilmektedir. Bunun 80 milyar eurodan fazla bir harcamaya tekabül edeceği hesaplanmaktadır.(T.Seyahat Acenteleri Birliği, 2014a).Bu hesaplamanın tüm dünya çapında yapıldığında ve bunların genellikle en az bir refakatçiyle seyahat ettiği düşünüldüğünde bunun önemli bir pazar dilimi anlamına geldiği görülmelidir. Böylesine bir pazardan pay almak isteyen seyahat ve turizm işletmecilerinin engelli müşterilerinin özel gereksinmelerini ve beklentilerini göz önünde tutarak hizmet sunmaları gerekmektedir. Halbuki yapılan çalışmalarda aksine olarak engelliler daha fazla seyahat etmek istemelerine rağmen seyahat süresince karşılaştıkları bir çok zorluktan ve güçlükten dolayı bu ihtiyaçlarını çoğunlukla ertelemektedirler.
Bu konuda Ülkemizde bulunan önemli sektör şirketlerinin önemli bir kısmı engelli turizmi konusunda yetersiz kalmakta, bu olguya yeterli derecede ilgi göstermedikleri görülmektedir. Zira yukarıda da görüldüğü gibi beş firma yazımızla ve sorunumuzla ilgilenmiş ve bizi bilgilendirmişlerdir. Bazı firmaların bu konu ile ilgilendiklerini ve bu konuda çalışmalar yaptığını görmek bizi memnun etmiştir.
Bu ilginin diğer şirketlerde de olmasını arzulamaktayız. Seyahat şirketlerinin bu konuya eğilmesi ile bir çok tesisin konuya daha ilgili olacaklarını ümit ediyoruz.Bu arada belirtmek isterim ki Türsab konuya hiç ilgi göstermemiş, sorularımıza bir üst kuruluş olmasına rağmen yanıt verme zahmetine bile katlanmamıştır.
Son yorumlar