Ağustos 2014

Ülkemizde Engelli Turizmi Engelli bir insan olarak bu yazım ile ülkemizdeki engelli turizminin durumunu yasal açıdan ve gözlemlerime dayanarak irdelemek istiyorum. Önce ülkemizdeki yasal durumu özetlemek istiyorum. Bu yasal düzenlemeleri bilmemizde yarar bulunmaktadır. Zira gittiğimiz tesislerin eksikliklerinin ne kadarı yasalarımızda yer aldığını ancak bu bilgilerin ışığı altında değerlendirebiliriz. Kanımca yasal düzenlemelerimizde yeterli değildir. Ancak maalesef ülkemizdeki birçok tesiste bu şartların bile yerine getirilmediğini görülecektir. Şimdi gelelim yasal düzenlemelere. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 5/4/2005 tarihli ve 42424 sayılı yazısı üzerine, 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu’nun 37. maddesinin (A) bendine göre, Bakanlar Kurulu’nca 10/5/2005 tarihinde kararlaştırılmıştır Bunun Madde 18 – Asli konaklama tesislerinin genel nitelikleri aşağıdaki şekildedir: c) Bedensel özürlüler için düzenlemeler: Toplam kapasitesi seksen oda ve üzerinde olan oteller ile tatil köylerinde en az bir oda olmak üzere toplam oda kapasitesinin yüzde biri oranında odada, ayrıca tesis girişi, genel tuvaletler ile en az bir adet yeme- içme ünitesinde, mola noktaları, temalı parklar ile eğlence merkezlerinde ise kendi türlerinin asgari niteliklerinde belirtilen şekilde bedensel özürlülerin kullanımına uygun düzenlemeler yapılır. Bu düzenlemeler, özel işaretlerle belirtilir Görüldüğü gibi bir otelin engelli odası yapması için en az 80 odalı olmalıdır. Bu düzenleme ile küçük çaplı otellerin bu zorunluluktan kurtulduğu görülmektedir. Yani engelli odası olan oteller nispeten büyük olmalıdır. Böylece daha ucuz olması muhtemel otellerde bir engellinin kalması mümkün olmamaktadır. Aslında bilhassa yeni yapılacak otellerde bu sınırlamanın daha az odalılar içine mecburi olması gerekmektedir. Bunun yanında yaşadığım olaylara bakarak şunu söyleyebilirim ki engelli odası olması mecburi olan otellerin bir çoğunda bu odalar ya yoktur yada (aşağıda belirtilecek olan kıstaslarda) yeterli değildir. Bunu bilen işletme sahipleri daha başlangıçta “engelli odamız doludur” diyerek bu durumu örtbas etmektedirler. Gelelim Kültür ve Turizm Bakanlığının” TURİZM TESİSLERİNİN BELGELENDİRİLMESİNE VE NİTELİKLERİNE İLİŞKİN YÖNETMELİĞİN UYGULANMASINA DAİR TEBLİĞ”nin Bedensel engelliler düzenlemelerine ilişkin esasları düzenleyen 20. Maddesine. Asıl düzenlemenin detayları buradadır. Bunları yanımızda taşımalıyız. Zira görülecektir ki bu tebliğdeki düzenlemelerin birçoğu bizim 5 yıldızlı tesislerimizde bile bulunmamaktadır. Bu konuda tespitleri yapıp bunlar hakkında şikâyetlerimizi Bakanlığa bildirmemiz gerekmektedir. Dünyanın parasını almayı bilen tesislerimiz bu şartları bir zahmet yerine getirsinler. Tabi bunları saptamak ve bildirmek bizim görevimizden önce buraları denetleyen Bakanlık yetkililerin görevi olmalıdır. Zaten bütün sorunda buradadır. Ülkemizde iyi kötü bir düzenleme bulunmakta ancak bunlar yetkililerce denetlenmemekte ve gereken yaptırım uygulanmamaktadır. Bu yaşadığımız her sorunda geçerli bir saptamadır. Neyse gelelim sözü geçen tebliğdeki düzenlemelere MADDE 20 – (1) Yönetmeliğin 18 inci maddesinin 1 inci fıkrasının (c) bendi hükmü uyarınca bedensel engelliler için yapılacak düzenlemeler aşağıdaki şekildedir. a) Tesis bahçe ve girişi; 1) Farklı seviyedeki yerler bedensel engelli dolaşımına uygun olarak düzenlenir. 2) Tesis giriş kapısı temiz genişliği en az doksan santimetre olmalıdır. b) Resepsiyonda tekerlekli sandalye erişimine izin verecek şekilde tasarlanmış en fazla 90 cm yüksekliğinde banko düzenlemesi yapılır. c) Genel tuvaletler: 1) Temiz kapı genişliği en az 85 cm olmalıdır. Eşik yapılmaması tavsiye edilmekle birlikte yapılması halinde en fazla 1,5 cm yükseklikte ve pahlı olarak yapılmalıdır. 2) Klozet, lavabo, sifon, batarya gibi donatılar bedensel engellinin kullanabileceği şekilde düzenlenmelidir. Klozet etrafına, bitmiş döşemeden 85-95 cm yükseklikte olacak şekilde tutunma barları yerleştirilmelidir. 3) Aynalar göz hizasında veya inip çıkan ayarlı veya öne doğru 10-15 derece eğik olmalıdır. Aynaların alt kenarı bitmiş döşemeden en fazla 100 cm yükseklikte olmalıdır. 4) Tekerlekli sandalyenin tam bir dönüş yapmasına imkan sağlayacak 150 cm çapında bir daire kadar alan sağlanmalı ve zemini kaygan olmayan malzeme ile kaplanmalıdır. 5) Sabunluk, havluluk ve kağıtlık gibi aksesuarlar bitmiş döşemeden 50-120 cm yüksekliğe monte edilmelidir. ç) Yatak odaları: 1) Odalar, bedensel engellilerin rahatça hareket edip odayı kullanabileceği şekilde, uygun büyüklük ve konumdaki eşyalarla tefriş ve dekore edilir, dengesiz duran, sivri köşeli eşyalar bulundurulmaz. 2) Oda giriş kapısı genişliği en az 85 cm olmalıdır. 3) Zemini kaygan olmamalı, kalın, yumuşak, tutan halı kullanılmamalıdır. 4) Dolap kapıları sürgülü ve askı yüksekliği en fazla 140 cm olacak şekilde düzenlenmelidir. 5) Elektrik düğme ve prizleri zemin döşemesinden en fazla 120 cm, en az 40 cm yükseklikte olacak şekilde düzenlenmelidir. 6) Yatak başucunda merkezi aydınlatma düğmesi bulunmalıdır. 7) Oda banyolarında; genel tuvaletlerde yapılan düzenlemelere ilave olarak bedensel engelli kullanımına uygun şekilde küvet veya duş düzenlemesi yapılır. Bu bölümlerde oturma yeri ile uygun yerlerde tutunma bantları sağlanır. Banyo kapısı açılımı rahat hareket imkanı verecek şekilde düzenlenir. Eşik yapılmaması tavsiye edilmekle birlikte yapılması halinde en fazla 1,5 cm yükseklikte ve pahlı olarak yapılır. Resepsiyonla bağlantı alarm sistemi veya telefon bulunur. 8) Oda düzenlemeleri için öngörülen %1 oranının değerlendirilmesinde küsuratlar dikkate alınmaz. d) Bedensel engelli kullanımına ayrılan oda veya yeme içme ünitesinin zemin kattan farklı bir katta olması durumunda üniteler arasındaki ulaşım uygun donanım ile sağlanır. Bu durumda asansörde aşağıdaki düzenlemeler yapılır: 1) Kapı fotoselli olmalıdır. Kapı açılıp kapanma aralığı 5 saniyeden kısa olmamalıdır. 2) Kumanda düğmelerinin zemin döşemesinden 90 cm-120 cm yükseklikte ve tekerlekli sandalye yaklaşmasına izin verecek konumda yer almalıdır. 3) Kabin içinde zemin döşemesinden yaklaşık 85 cm yüksekliğinde yerleştirilmiş kesintisiz tutunma barları sağlanır. 4) Kabin içi, halı kaplı olmamalıdır. e) Yeme-içme üniteleri; 1) Giriş kısmından yeme-içme ünitelerine engelsiz erişim sağlanmalıdır. 2) Masaların ve tezgâhların altında 70 cm yüksekliğinde ve en az 50 cm genişliğinde diz boşluğu bırakılmalıdır. Masaların arasında bırakılacak geçişler en az 90 cm olmalıdır. 3) Zemin kaygan olmamalı, kalın, yumuşak ve tutan halı kullanılmamalıdır. Ne güzel yazılmış değil mi? Ancak bunların kaçı bizim tesislerimizde vardır. Ben girişteki merdivenler yüzünden mal giriş kapısından girmek zorunda olduğum 5 yıldızlı otel gördüm. Ve girebildiğim için buna da şükrettim. Tabi laf olsun diye yapılan rampalardan bahsetmiyorum bile. Bankonun yüksekliği nedeniyle doldurmam gereken formları başka yerlerde doldurmak zorunda kaldım Genel tuvaletler konusundaki hükümlerin geçerli olduğu oteli henüz görmüş değilim. Bu arada bu düzenlemeler sizi yanıltmasın, sadece oteller için değil Turizm tesislerin hepsi için geçerlidir. Yani mutlaka otel olmaları gerekmemektedir. Bu turistik belgeli restoranda olabilir. Burada madde madde irdelemek istemiyorum. Zira belirttiğim gibi birçok maddenin hükümleri yerine getirilememektedir. Ama ne denetim ne de yaptırım uygulaması olmadığından böyle gelmiş böyle gitmektedir. Buradaki düzenlemelerin eksik tutulduğu Genel kullanıma açık olan plaj ve yüzme havuzu gibi yerlerinde burada yer alması gerekmektedir. Plajlarda tekerlekli sandalyenin denize kadar ulaşmasını sağlayacak ahşap yollar yapılması, plajlarda kumda gidebilen plaj tekerlekli sandalyenin bulundurulması zorunlu olmadır. Zira normal bir tekerlekli sandalye ile uzun kumsalları aşıp denize ulaşmak mümkün değildir. Bu tebliğe bunlarda ilave edilmelidir.

Gene Yüzme havuzlarında Havuz asansörü bulunmamaktadır. O devasa havuzlar yapılmakta ama bu aparat konulmamaktadır. Barselona gezi notlarımda göreceğiniz gibi adamlar teras kattaki ufacık havuza bile bu havuz asansörünü koymuşlardı. Bu nedenle bu tebliğe bu havuz asansörünün bulunma mecburiyeti konulmalıdır.

Sezar’ın hakkını Sezar’a vermemiz gerekir. Kötülerin ismini vermedim ama iyilerin ismini vermek durumundayım. Bu resimleri Antalya da bulunan Limak Limra otelinde çektim. Bunun yanında bilhassa yemek mekânlarında VİP muamelesi gördüm. En güzel masalarından biri bize tahsis edilmişti. Üzerine konulan engelli işareti ile tarafıma rezerve edilen masada yemeğimi yedim. Bu ayrıcalıklı ve güzel uygulamayı başka hiçbir otelde görmedim.

Ayrıca engelli odası bu tebliğle birebir yapılmış, eksiği yok fazlası vardı. Elemanları konuya hakim ve her zaman yardıma hazırlardı. Ama bu tip bir otele gidebilmek engelliler için çok zor. Zira çok pahalı.. Erken rezervasyon ile ölü mevsimde ancak 5 geçe için gidebildim. Umarım bu tip oteller nispeten boş devrelerde bilhassa tekerlekli sandalyeli engellilere indirim uygularlar. Bu önlemler zor şeyler değil. Diğer tesislerinde örnek almasını tavsiye ederim. İlla bazı şeylerin yazılı olması şart değil. Ha bu arada masamızı işgal eden, işarete rağmen oturanların olduğunu da belirmem gerekir. Bunun insanların anlayışsızlığının yanında başında Barselona da olduğu gibi izbandut gibi görevli olamamasında rolü vardı. Bu mevzuat hükümlerinden bahsettikten sonra yaşanan bazı sorunlara değinip konuyu sonlandırmak isterim. Engelli odası olup Banyo kapılarından tekerlekli sandalyenin giremediği tesisler bulunmaktadır. Yurdumuzda nedense Banyo kapıları dar yapılmaktadır. Bu nedenle yer ayırtırken mutlaka banyo kapısının ölçüsünü sormanız gerekiyor. Aksi halde hoş olmayan bir sürprizle karşılaşabilirsiniz. Genel olarak engelliye uygun kaydı olsa bile rezervasyon yaptırmadan önce otel aranıp mutlaka otelin tekerlekli sandalyeye uygun olup olmadığı teyit edilmelidir. Bu nedenle bence otellerin denetimi yapılırken mutlaka tekerlekli sandalyede yaşayan engelli birisinin heyette bulunmasında yarar bulunmaktadır. Bu çok önemli bir ayrıntı olup sağlam insanını göremediği sorunları birebir yaşayan daha iyi bilebilir. Gene önemli bir sorun otele transferde yaşanmaktadır. Zira toplu transfer araçları engelliye uygun değildir. Genellikle bu araçlar minibüs olmakta ve bu araçlara binmek mümkün olamamakta, bu nedenle de özel araç ile transfer yapılmakta buda ayrıca önemli bir maliyet yaratmaktadır. Diğer bir konu ise yemek yenen bölümlerde otelde engelli bulunması halinde bir adet masanın rezerve edilmesine de önem verilmelidir. Yönetmelikte bulunan %1 oranı oldukça az bir oran olup, bunun %5 oranına yükseltilmesi ve katlara dağıtılması daha uygun olacaktır. Engelli odaları genellikle manzarasız giriş katlarında bulunmaktadır. Bunların belirtildiği gibi katlara dağıtılması gerekmektedir. Son olarak ta yukarıda da belirtildiği gibi bilhassa tekerlekli sandalyede yaşayanlara belli oranda indirim yapılması düşünülmesi gereken bir konudur.